•Virüs kemirgenlerden ve insandan insana bulaşıyor. Ancak çiçek kadar bulaşıcı değil. İnsandan insana lezyona temasla, vücut sıvıları (solunum sıvıları dahil) ve Kontamine objelerle bulaşıyor.
•Kuluçka süresi 5-21 gün. Bu süre içinde bulaşıcı değil, önemli bir nokta.
• İlk belirtiler; ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve yorgunluk. Ateşten birkaç gün sonra döküntüler oluşur.
Maymun Çiçeği Virüsü (Monkeypox) Hakkında
Aşılar sayesinde çiçek virüsü 1970’lerin sonunda yok edilmişti. Çiçek aşılaması kalkınca 1980’ler ve sonrasında Monkeypox vakaları arttı. Vakalar 1980’lerden beri orta veya batı Afrika kıtasında görülüyor (ve yöresel olarak 2 farklı Monkeypox türü doğmuş).
İsimde sanıldığı gibi aslında maymunlardan değil, kemirgenlerden insanlara Zoonos olarak geçiyor (belli tür sincaplar, sıçanlar vb).
Zoonos olarak insanlara defalarca geçtiği biliniyor (ilk insan Monkeypox vakası 70’lerde görüldü).
Çiçek aşısı olmuş olanlarda vakalar çok daha az.
İnsana geçtikten sonra insandan insana yayılım için yakın temas gerekiyor
bu yüzden insanlar arasında yakın temas, cinsel ilişki, vücut sıvıları, oluşan lezyondaki akıntılar, bununla beraber öksürük ve hapşırma ile bulaşabiliyor. Mukus yüzeyine geçebiliyor. (göz, ağız vb.)
İnsanlar arası bulaşma riski var ama çiçek virüsünden daha az.
Afrika dışında salgınlar görüldü: 2003 senesinde ABD’de Monkeypox salgını birkaç kişide görüldü. Salgın sebebi Afrika’dan getirilen hayvanlardan dolayı idi.
2021 senesinde ABD’de yeni Monkeypox vakası görüldü, sebebi Nijerya’dan seyahat.
Şimdi duyduğunuz vakalar da farklı veya yeni bir durum değil: Nijerya’dan birisi Monkeypox kapıp İngiltere’ye getirmiş ve oradan birkaç kişiye yayılmış.
şimdiki toplam 36+ vakanın birbiriyle tam alakası henüz belli değil. Ama yayılım şekline bakıldığında büyük ihtimalle cinsel yayılım tahmin ediliyor.
İnsanlarda kuluçka süresi 21 gün sürebildiği için ve bu sürede de bulaşıcı olabildiği için virüsün yayılımı gerçekleşebiliyor.
Semptomlar: ateş, kırıklık, baş ağrısı, lenf bezi şişmesi, ufak tefek lezyonlar (görsel). Bunlar normalde kendi kendine geçebiliyor. Bazı durumlarda tüm vücuda çiçek hastalığı gibi yayılabiliyor. Ender durumlarda iç organlarda benzer lezyonlar ve beyin iltihabına sebep olabilir
En son belirttiğim ciddi semptomlar Monkeypox ile çok ender, ama bu ciddi vakalarda maalesef ölüm olabiliyor (Monkeypox'tan ölen toplam insan sayısı çok az).
Bu Monkeypox yeni bir Pandemi olabilir mi? Bu ihtimal az çünkü virüsün insanlar arasında bulaşma ihtimali insan çiçek virüsüne göre daha az. (1980’lerden beri insanlarda Monkeypox oluyor ve salgınlara rağmen global sorun olmadı).
Ama yine de virüsün yayılımını engellemek önemli çünkü evrim bir gerçek ve seçilim baskısı altında zoonotik virüsler insana adapte olup daha kolay yayılım özelliği kazanabilir (bakın kızamık örneğine: sığırlardan insanlara geçti ve pandemi haline geldi.
Monkeypox bir DNA virüsü..
 |
| (Photo Source: Journals) |
Tedavi olarak: antiviral ilaçlar veya virüse karşı Immünoglobin antikor tedavisi var ama bunlar yaygın olarak kullanılmıyor çünkü vakaların çoğu kendi kendine geçiyor.
Önlem olarak da çiçek aşısı olanlar nispeten korumalı zaten (su çiçeği ile karıştırmayın, o tamamen farklı bir virüs). 2019 senesinde FDA Monkeypox aşısı onaylandı fakat genel olarak verilmiyor, Monkeypox riski az olduğu için (daha çok askerlere veya sağlık çalışanlarına verilir) (Yazı Kaynağı: Semih TAREEN / Twitter, 19.05.2022)
(Görsellerin Kaynağı: Journals)
(3) (4)
(3)- Senelere göre farklı Monkeypox türlerine göre vaka sayıları.
(4)- 1970-79 arası ülkelere göre vaka sayıları.
(5)- 1980-89 arası ülkelere göre vaka sayıları.
(6)- 1990-99 arası ülkelere göre vaka sayıları.
(7)- 2000-2009 arası ülkelere göre vaka sayıları.
(8)- 2010-2019 arası ülkelere göre vaka sayıları.
---
Maymun Çiçeği Hakkında Ne Biliyoruz?
6 milyondan fazla insan Covid pandemisinden ölmüşken şimdi de Monkeypox yani maymun çiçeği mi çıktı? Ne biliyoruz?
• Yeni bir virüs değil. Çiçek hastalığına neden olan virüsle aynı aileden.
• Çiçek hastalığı aşılar sayesinde tamamen ortadan kalktı, 1980’den beri aşı yapılmıyor.
•İlk maymun çiçeği vakası Zaire’de 1970’de görüldü. Daha sonra 2017’de Nijerya’daki salgın da olmak üzere 11 Afrika ülkesinde vakalar saptandı.
• Şimdi İspanya, Portekiz, ABD, İngiltere’de olmak üzere teyid edilmiş 40 civarında vaka var.
•Virüs kemirgenlerden ve insandan insana bulaşıyor. Ancak çiçek kadar bulaşıcı değil. İnsandan insana lezyona temasla, vücut sıvıları (solunum sıvıları dahil) ve Kontamine objelerle bulaşıyor.
•Kuluçka süresi 5-21 gün. Bu süre içinde bulaşıcı değil, önemli bir nokta.
• İlk belirtiler; ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve yorgunluk. Ateşten birkaç gün sonra döküntüler oluşur.
•Döküntüler en çok yüz, el ayak tabanında irin dolu kabarcıklar şeklinde. Genital bölge, ağız ve gözde de olabilir.
•2-4 hafta içinde bulgular kendiliğinden düzelir. Ancak ensefalit, miyokardit gibi komplikasyonlara yol açabilir.
•ABD’de çoğu çiçek aşısı olmuş 57 sağlık çalışanı maymun çiçeği virüsüne maruz kalmış ama hastalanmamıştır. Çiçek kadar bulaşıcı değil.
•En önemli konulardan biri daha önce çiçek aşısı olanlar çapraz koruyuculukla %85 oranında maymun çiçeğine karşı korunuyorlar. Ülkemizde 1980’den önce çiçek aşısı yapılıyordu.
• Çiçek aşısı olanlarda antikor koruyuculuğu hayat boyu devam ediyor (88yıl)
Özetle;
- Şu an elimizde olan bilgilere göre maymun çiçeği virüsü salgına yol açacak gibi görünmüyor. Paniğe gerek yok, yetkililer tedbir alsın.
- Çiçek aşısı olanlar büyük oranda korunuyor. Su çiçeği ile karıştırmayın o farklı.
- Çiçek aşısı izi alttaki gibi olur (Smallpox) (Kaynak: Prof. Dr. Güner SÖNMEZ / Twitter, 22.05.2022)
Bu içerik Coronavirus Günlüğü tarafından derlenmiştir.